سیم و کابل (ساختمانی، قدرت، مخابراتی و متعلقات)

راهنمای جامع خرید و انتخاب سیم و کابل و متعلقات

انتخاب سیم و کابل مناسب، یک تصمیم مهندسی است که نیاز به شناخت انواع هادی‌ها، عایق‌ها و کاربرد آن‌ها دارد. در این راهنما به بررسی دسته‌بندی‌های اصلی موجود در پارس تارا و نکات کلیدی برای خرید می‌پردازیم.

اهمیت استفاده از سیم و کابل استاندارد

تفاوت سیم استاندارد و غیر استاندارد (تقلبی) در نگاه اول شاید مشخص نباشد، اما در عملکرد بسیار حیاتی است:

• خلوص مس: سیم‌های استاندارد از مس آنیل شده با خلوص بالا استفاده می‌کنند که رسانایی عالی و انعطاف‌پذیری مناسب دارد. سیم‌های تقلبی اغلب از آلیاژهای نامرغوب یا روکش مس (CCAM) استفاده می‌کنند که باعث داغ شدن سیم می‌شود.

• ضخامت عایق و هادی: در محصولات استاندارد، ضخامت عایق و قطر هادی دقیقاً مطابق با استانداردهای ملی (ISIRI) است.

• ایمنی: استفاده از سیم استاندارد خطر اتصالی و آتش‌سوزی را به شدت کاهش می‌دهد.

دسته‌بندی محصولات سیم و کابل

۱. سیم‌های ساختمانی (Building Wires)

این سیم‌ها برای سیم‌کشی داخلی ساختمان‌ها، روشنایی و پریزها استفاده می‌شوند و معمولاً تک رشته هستند.

• سیم افشان (Flexible Wire):

  • ساختار: تشکیل شده از رشته‌های نازک مس که به هم تابیده شده‌اند.

  • ویژگی: انعطاف‌پذیری بسیار بالا.

  • کاربرد: سیم‌کشی داخل لوله‌ها و داکت‌ها که نیاز به خم‌کاری زیاد دارد.

• سیم مفتولی / خشک (Solid Wire):

  • ساختار: دارای یک هادی تک رشته‌ای ضخیم.

  • ویژگی: انعطاف‌پذیری کمتر اما هدایت جریان بهتر و مقاومت مکانیکی بالاتر.

  • کاربرد: تابلوهای برق و مسیرهای مستقیم.

۲. کابل‌های برق (Power Cables)

کابل‌ها مجموعه‌ای از یک یا چند سیم عایق‌دار هستند که در یک روکش نهایی (ژاکت) قرار گرفته‌اند و برای انتقال جریان‌های بالاتر یا استفاده در محیط‌های خشن‌تر طراحی شده‌اند.

• کابل افشان:

  • مانند سیم افشان، دارای هادی‌های انعطاف‌پذیر است. پرکاربردترین نوع کابل برای مصارف عمومی، کابل‌های رابط وسایل برقی و برق‌رسانی در فواصل کوتاه.

• کابل مفتولی (کابل زمینی):

  • دارای هادی‌های خشک و روکش ضخیم‌تر. مناسب برای دفن در خاک، نصب روی سینی کابل و محیط‌هایی که نیاز به مقاومت مکانیکی دارند.

۳. کابل‌های تخصصی (Specialized Cables)

برای انتقال سیگنال، دیتا و فرمان‌های کنترلی استفاده می‌شوند.

• کابل فرمان و شیلددار (Control & Shielded Cable):

  • این کابل‌ها دارای یک لایه محافظ (شیلد) بافته شده یا فویلی هستند که از سیگنال‌های داخلی در برابر نویزهای الکترومغناطیسی محیط محافظت می‌کند. در اتوماسیون صنعتی و اتصال سنسورها حیاتی هستند.

• کابل‌های زوجی (Telecommunication Cable):

  • شامل کابل‌های تلفن و آیفون که رشته‌ها به صورت زوج به هم تابیده شده‌اند تا از هم‌شنوایی و نویز جلوگیری کنند (مانند کابل فویل‌دار هوایی و زمینی).

۴. متعلقات سیم و کابل (Accessories)

هیچ پروژه سیم‌کشی بدون اتصالات و لوازم جانبی صحیح، کامل و ایمن نیست. این بخش شامل اقلامی است که نظم و اتصال صحیح را تضمین می‌کنند.

• بست کمربندی و متعلقات: برای دسته‌بندی، خوشه‌کردن و فیکس کردن سیم‌ها روی سطوح مختلف. (شامل بست‌های پلاستیکی، استیل و پایه‌های چسب‌دار).

• چسب برق و نوار آپارات: برای عایق‌کاری اتصالات. نوار آپارات برای عایق‌بندی اتصالات کابل‌های فشار قوی و ضد آب کردن اتصالات در محیط‌های مرطوب استفاده می‌شود.

• سرسیم، وایرشو و کابلشو:

  • وایرشو: برای جلوگیری از افشان شدن سر سیم هنگام بستن زیر پیچ ترمینال.

  • کابلشو: برای اتصال ایمن کابل‌های ضخیم به شمش‌های مسی و ترمینال‌های قدرت.

  • سرسیم: انواع فیشی، حلقوی و دوشاخ برای اتصالات سریع و تمیز در تابلو برق.

نکات کلیدی در خرید سیم و کابل

• جنس هادی: مس بهترین رساناست. آلومینیوم رسانایی کمتری دارد و برای کابل‌های ساختمانی توصیه نمی‌شود (مگر در کابل‌های قدرت سایز بالا با محاسبات دقیق).

• سطح مقطع (نمره سیم): باید بر اساس میزان جریان عبوری (آمپر) و طول مسیر انتخاب شود تا از افت ولتاژ جلوگیری گردد.

• نوع عایق: PVC رایج‌ترین عایق است، اما برای محیط‌های خاص ممکن است به عایق‌های نسوز (Silicon) یا مقاوم در برابر مواد شیمیایی (XLPE) نیاز باشد.

• برند و استاندارد: همیشه سیم و کابل را از برندهای معتبر و دارای نشان استاندارد حک شده روی بدنه کابل خریداری کنید.

با انتخاب درست از دسته‌بندی‌های متنوع پارس تارا، می‌توانید زیرساختی ایمن و پایدار برای سیستم برق خود ایجاد کنید.

سوالات متداول (FAQ) درباره سیم و کابل

۱. تفاوت اصلی سیم و کابل چیست؟

سیم معمولاً یک هادی الکتریکی با یک لایه عایق است. کابل از دو یا چند سیم عایق‌دار تشکیل شده که همگی در یک روکش نهایی (غلاف یا ژاکت) قرار گرفته‌اند. کابل‌ها معمولاً برای شرایط محیطی سخت‌تر و حفاظت بیشتر طراحی شده‌اند.

۲. سیم افشان بهتر است یا مفتولی؟

هر کدام کاربرد خود را دارند. سیم افشان انعطاف‌پذیر است و برای سیم‌کشی داخل لوله و ساختمان که پیچ و خم دارد عالی است. سیم مفتولی (خشک) مقاومت الکتریکی کمتری دارد و استحکام مکانیکی بالاتری دارد و برای تابلو برق و مسیرهای مستقیم مناسب‌تر است.

۳. چرا باید از وایرشو و کابلشو استفاده کنیم؟

بستن سیم افشان لخت زیر پیچ ترمینال باعث له شدن و قطع شدن رشته‌های مس و اتصال ضعیف می‌شود. وایرشو و کابلشو باعث می‌شوند اتصال کاملاً محکم، یکپارچه و ایمن برقرار شود و از گرم شدن محل اتصال و جرقه زدن جلوگیری می‌کنند.

۴. کابل شیلددار چه کاربردی دارد؟

در محیط‌های صنعتی که نویزهای الکتریکی و مغناطیسی (ناشی از موتورها و دستگاه‌ها) زیاد است، استفاده از کابل شیلددار ضروری است. شیلد فلزی نویز را جذب کرده و به زمین منتقل می‌کند تا روی سیگنال‌های فرمان و دیتا تأثیر منفی نگذارد.

۵. آیا می‌توان از کابل آلومینیومی به جای مسی استفاده کرد؟

فلز آلومینیوم مقاومت الکتریکی بیشتری نسبت به مس دارد. اگر بخواهید جایگزین کنید، باید از کابل آلومینیومی با سطح مقطع بزرگتر (معمولاً دو سایز بالاتر) استفاده کنید. همچنین اتصالات آلومینیومی نیاز به دقت و ابزار خاص دارند تا از اکسید شدن و ایجاد مقاومت بالا جلوگیری شود. در مجموع، برای پروژه‌های حساس و با جریان بالا، مس همچنان ارجحیت دارد.