وایرشو (تکی، دوبل و لوله‌ای استاندارد)

راهنمای جامع شناخت، انتخاب و خرید وایرشو

وایرشو که گاهی در بازار به اشتباه "سرسیم لوله‌ای" نیز نامیده می‌شود، یکی از پرمصرف‌ترین قطعات در مونتاژ تابلوهای برق است. استفاده از وایرشو دیگر یک انتخاب نیست، بلکه در بسیاری از استانداردهای بین‌المللی برق (مانند IEC) برای اتصال سیم‌های افشان به ترمینال‌های پیچی یا فشاری، الزامی شده است.

چرا باید از وایرشو استفاده کنیم؟ (مزایای فنی)

• جلوگیری از "رشته‌رشته شدن" (Fraying): مهم‌ترین وظیفه وایرشو، نگه‌داشتن تمام تارهای نازک سیم افشان در کنار هم است تا هیچ رشته‌ای خارج از ترمینال باقی نماند (که می‌تواند باعث اتصال کوتاه شود).

• ایجاد اتصال "Gas-Tight": وقتی وایرشو به درستی پرس می‌شود، فضای خالی بین رشته‌های سیم و بدنه مسی وایرشو از بین می‌رود و یک اتصال یکپارچه ایجاد می‌شود که هوا و رطوبت نمی‌تواند به داخل آن نفوذ کند. این امر از اکسیداسیون و خوردگی در درازمدت جلوگیری می‌کند.

• افزایش سطح تماس: بدنه مسی وایرشو سطح تماس موثرتری را با کلمپ ترمینال ایجاد می‌کند که باعث کاهش مقاومت و حرارت می‌شود.

• محافظت مکانیکی: از بریده شدن رشته‌های نازک سیم توسط لبه تیز پیچ ترمینال جلوگیری می‌کند.

• سهولت و سرعت در نصب: وارد کردن یک سیم وایرشو زده شده به داخل ترمینال بسیار سریع‌تر و آسان‌تر از تلاش برای جا دادن یک سیم افشان با رشته‌های باز شده است.

انواع وایرشو بر اساس ساختار

وایرشوها بر اساس تعداد سیمی که می‌توانند در خود جای دهند، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. وایرشو تکی (Single Wire Ferrule)

این نوع وایرشو برای پرس کردن روی یک رشته سیم طراحی شده است.

• ساختار: دارای یک لوله مسی برای قرارگیری هادی سیم و یک گلویی پلاستیکی (روکش) مخروطی شکل برای هدایت آسان سیم به داخل لوله و همچنین عایق‌بندی انتهای روکش سیم است.

• کاربرد: اتصال سیم‌های ورودی و خروجی به فیوزها، کنتاکتورها، رله‌ها و ترمینال‌های پیچی معمولی.

• شناسه در بازار: معمولاً با حرف E شروع می‌شود (مثلاً E2508 برای سیم ۲.۵ با طول ۸ میلی‌متر).

۲. وایرشو دوبل / دوقلو (Twin / Double Wire Ferrule)

این نوع وایرشو دارای یک ورودی پلاستیکی پهن‌تر و مستطیلی شکل است که اجازه می‌دهد دو رشته سیم هم‌سایز را به طور همزمان وارد آن کرده و با یک بار پرس، هر دو را به هم متصل کنید.

• کاربرد حیاتی: در تابلوهای برق، بسیار پیش می‌آید که نیاز است از یک ترمینال به ترمینال دیگر انشعاب (جامپر یا پل) گرفته شود. به جای تلاش خطرناک برای قرار دادن دو سیم افشان زیر یک پیچ، از وایرشو دوبل استفاده می‌شود که روشی استاندارد، ایمن و بسیار تمیز برای این کار است.

• شناسه در بازار: معمولاً با حرف TE شروع می‌شود (مثلاً TE1508 برای دو سیم ۱.۵).

سایزبندی و رنگ‌بندی استاندارد وایرشو (استاندارد DIN)

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های وایرشوهای روکش‌دار، سیستم کدگذاری رنگی آن‌هاست. این رنگ‌ها نشان‌دهنده سطح مقطع سیمی هستند که وایرشو برای آن طراحی شده است. رایج‌ترین استاندارد در ایران، استاندارد آلمانی DIN 46228 است.

جدول راهنمای سریع رنگ‌بندی (استاندارد DIN):

سطح مقطع سیم (mm²)	رنگ وایرشو تکی	رنگ وایرشو دوبل
۰.۵	سفید	سفید
۰.۷۵	آبی روشن	آبی روشن
۱.۰	قرمز	قرمز
۱.۵	مشکی	مشکی
۲.۵	طوسی (خاکستری)	طوسی (خاکستری)
۴.۰	نارنجی	نارنجی
۶.۰	سبز	سبز
۱۰.۰	قهوه ای	قهوه ای
۱۶.۰	سفید شیری	سفید شیری

نکته مهم: علاوه بر سطح مقطع، وایرشوها در طول‌های مختلفی (قسمت فلزی) تولید می‌شوند (مثلاً ۸، ۱۰، ۱۲ یا ۱۸ میلی‌متر). طول وایرشو باید متناسب با عمق ترمینالی باشد که قرار است در آن نصب شود.

اهمیت نصب و پرس صحیح

استفاده از بهترین وایرشو بدون نصب صحیح، بی‌فایده است. دو نکته کلیدی در نصب وجود دارد:

1. طول لخت کردن سیم: سیم باید دقیقاً به اندازه‌ای لخت شود که وقتی تا انتها وارد وایرشو می‌شود، هادی مسی حدود ۰.۵ تا ۱ میلی‌متر از نوک فلزی وایرشو بیرون بزند و عایق سیم نیز کاملاً داخل گلویی پلاستیکی قرار گیرد.

2. ابزار پرس مناسب: هرگز نباید وایرشو را با انبردست یا سیم‌چین له کرد. این کار باعث ایجاد لبه‌های تیز و اتصال ناقص می‌شود. برای ایجاد یک اتصال استاندارد، استفاده از ابزار مناسب جهت پرس وایرشو الزامی است. این ابزارها (که به پرس‌های جغجغه‌ای معروفند) فشار را به صورت یکنواخت و هندسی (مثلاً چهارگوش یا شش‌گوش) اعمال کرده و تا زمانی که پرس کامل نشود، باز نمی‌شوند.

(شما می‌توانید انواع ابزار تخصصی پرس وایرشو را در بخش ابزارآلات پارس تارا مشاهده کنید.) 

نکات خرید و قیمت وایرشو

هنگام خرید وایرشو، به موارد زیر توجه کنید:

• جنس هادی: باید از مس با خلوص بالا (الکترولیتی) باشد. وایرشوهای ارزان‌قیمت ممکن است از آلیاژهای برنجی یا آهنی ساخته شده باشند که مقاومت بالاتری دارند.

• آبکاری: لوله مسی باید دارای آبکاری قلع (Tin Plated) با ضخامت مناسب باشد تا در برابر اکسیداسیون محافظت شود.

• کیفیت روکش: روکش پلاستیکی باید از مواد مرغوب (مانند پلی‌آمید یا PVC نسوز) باشد تا در برابر حرارت تغییر شکل ندهد و ترک نخورد.

در پارس تارا، ما متعهد به ارائه وایرشوهایی هستیم که تمامی این استانداردها را رعایت می‌کنند. قیمت وایرشوها معمولاً به صورت بسته‌های ۱۰۰ یا ۵۰۰ عددی محاسبه می‌شود و بسته به سایز و نوع (تکی یا دوبل) متفاوت است. با خرید عمده از پارس تارا، می‌توانید از بهترین قیمت‌ها بهره‌مند شوید.

سوالات متداول (FAQ) درباره وایرشو

۱. آیا استفاده از وایرشو برای سیم مفتولی (خشک) ضروری است؟

خیر. سیم‌های مفتولی (Solid) تک‌رشته هستند و مشکل پخش شدن رشته‌ها را ندارند. آن‌ها را می‌توان مستقیماً (یا با خم کردن انتهایشان) زیر پیچ ترمینال بست. وایرشو اختصاصاً برای سیم‌های افشان (Flexible) طراحی شده است.

۲. تفاوت وایرشو با سرسیم سوزنی چیست؟

هر دو عملکرد مشابهی دارند و انتهای سیم را پین‌مانند می‌کنند. اما وایرشو معمولاً دیواره نازک‌تری دارد و برای پرس شدن و شکل گرفتن طراحی شده است و هدف اصلی آن یکپارچه کردن رشته‌های سیم است. سرسیم سوزنی (Pin Terminal) معمولاً بدنه فلزی ضخیم‌تر و توپر یا نیمه‌توپر دارد و برای ترمینال‌هایی که نیاز به پین محکم‌تری دارند استفاده می‌شود. وایرشو بسیار پرکاربردتر و اقتصادی‌تر است.

۳. اگر رنگ وایرشو با استاندارد جدول شما فرق داشت، چه کنیم؟

متاسفانه علاوه بر استاندارد DIN، استانداردهای رنگی دیگری (مانند استاندارد فرانسوی یا تله‌مکانیک) نیز در بازار وجود دارد. مثلاً در یک استاندارد دیگر، وایرشو ۱.۵ قرمز است و وایرشو ۱ زرد! همیشه ملاک اصلی، عدد سطح مقطع (مثلاً 1.5mm²) است که روی بسته‌بندی درج شده است، نه صرفاً رنگ. اما محصولات پارس تارا عمدتاً از استاندارد رایج DIN پیروی می‌کنند.

۴. آیا می‌توانم دو سیم را داخل یک وایرشو تکی زور کنم؟

اکیداً خیر. گلویی پلاستیکی وایرشو تکی فقط برای قطر عایق یک سیم طراحی شده است. زور کردن دو سیم باعث پاره شدن روکش وایرشو و عدم پرس صحیح می‌شود. برای اتصال دو سیم حتماً باید از وایرشو دوبل سایز مناسب استفاده کنید.

۵. طول مناسب قسمت فلزی وایرشو چقدر باید باشد؟

طول قسمت فلزی باید متناسب با عمق محل اتصال در ترمینال باشد. اگر خیلی کوتاه باشد، پیچ ترمینال ممکن است روی قسمت پلاستیکی بیفتد و اتصال برقرار نشود. اگر خیلی بلند باشد، قسمت لخت وایرشو بیرون از ترمینال می‌ماند که خطر برق‌گرفتگی یا اتصال کوتاه دارد. معمولاً طول ۸ تا ۱۰ میلی‌متر برای اکثر ترمینال‌های رایج مناسب است.