کابل‌های برق (قدرت، افشان و مفتولی/زمینی)

راهنمای تخصصی خرید، انتخاب و کاربرد کابل‌های برق قدرت

کابل‌های قدرت شریان‌های اصلی تغذیه هر پروژه بزرگ هستند و مقاومت آن‌ها در برابر عوامل مکانیکی، شیمیایی و حرارتی، تعیین‌کننده پایداری شبکه برق است.

ساختار و انواع اصلی کابل‌های برق

کابل برق مجموعه‌ای از هادی‌های عایق‌دار است که با یک یا چند لایه غلاف یا روکش محافظت می‌شود. کابل‌ها بر اساس ساختار هادی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. کابل افشان قدرت (Flexible Power Cable)

• ساختار هادی: هادی از رشته‌های نازک مس آنیل شده (مانند سیم افشان) تشکیل شده و بسیار انعطاف‌پذیر است.

• ویژگی‌ها: انعطاف‌پذیری فوق‌العاده برای خم شدن و جابه‌جایی‌های مکرر.

• کاربرد:

  • اتصال تجهیزات متحرک مانند پمپ‌ها، موتورهای قابل حمل، دستگاه‌های صنعتی و ژنراتورها.

  • کابل‌های رابط در طول‌های کوتاه و برای سیم‌کشی‌های داخلی تابلو برق‌های بزرگ.

• ولتاژ نامی: معمولاً در سطح فشار ضعیف (Low Voltage) تا ۱۰۰۰ ولت.

۲. کابل مفتولی / زمینی (Solid/Underground Power Cable)

• تعریف: در این نوع، هادی هر رشته (کور) از یک یا چند سیم ضخیم به‌هم‌تابیده (مفتول) تشکیل شده که به آن "کابل خشک" نیز می‌گویند.

• ویژگی‌ها:

  • استحکام مکانیکی بالا: مقاومت در برابر کشش، فشار و سایش.

  • مناسب برای نصب ثابت: به دلیل ساختار سخت‌تر، برای نصب‌های ثابت و طولانی مناسب است.

• کاربرد:

  • دفن مستقیم در زمین (به دلیل روکش مقاوم).

  • نصب روی سینی‌های کابل در محیط‌های صنعتی.

  • تغذیه اصلی تابلوهای توزیع و ماشین‌آلات ثابت.

• انواع غلاف: می‌تواند دارای غلاف بیرونی ضخیم و حتی زره (آرمور) برای محافظت بیشتر باشد.

انواع هادی (Conductor Material)

• کابل مسی (Copper):

  • مزایا: رسانایی بسیار بالا، مقاومت در برابر خوردگی بهتر، حجم کم، استاندارد برای اکثر کاربردهای حساس.

  • کاربرد: تجهیزات حساس، تابلو برق‌های اصلی و مکان‌هایی که نیاز به کمترین افت ولتاژ وجود دارد.

• کابل آلومینیومی (Aluminum):

  • مزایا: وزن بسیار کمتر و قیمت اقتصادی‌تر نسبت به مس.

  • معایب: رسانایی کمتر (نیاز به سایز بزرگتر برای انتقال جریان مشابه)، نیاز به اتصالات تخصصی برای جلوگیری از اکسیداسیون.

  • کاربرد: خطوط انتقال طولانی، پروژه‌های بزرگ با محدودیت بودجه، و کابل‌های فشار متوسط.

انتخاب بر اساس عایق و روکش (Insulation & Sheath)

• PVC (پلی وینیل کلراید):

  • ویژگی: رایج‌ترین و ارزان‌ترین نوع عایق و روکش، مقاومت خوب در برابر رطوبت.

  • محدودیت: در دماهای بالا و در برابر برخی مواد شیمیایی ضعیف عمل می‌کند.

• XLPE (پلی اتیلن شبکه‌ای):

  • ویژگی: مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت (تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد)، مقاومت عالی در برابر مواد شیمیایی و سایش.

  • کاربرد: کابل‌های فشار متوسط، تأسیسات خورشیدی (Solar) و محیط‌های صنعتی با دمای بالا.

تعداد کور و مشخصات فنی (Number of Cores)

نام‌گذاری کابل‌ها بر اساس تعداد کور و سطح مقطع انجام می‌شود (مثلاً ۴x35+16):

• تعداد کور: معمولاً ۲ کور (تک فاز)، ۳ کور (سه فاز بدون نول)، ۴ کور (سه فاز + نول) و ۵ کور (سه فاز + نول + ارت).

• سطح مقطع: عددی است که نمره سیم فازها را نشان می‌دهد (مثلاً ۳۵ میلی‌متر مربع).

• کور نول/ارت: معمولاً سطح مقطع کور نول کوچکتر از کورهای فاز است (مثلاً ۴x35+16 به معنای ۴ کور ۳۵ میلی‌متر مربع برای فازها و یک کور ۱۶ میلی‌متر مربع برای نول یا ارت).

نکات حیاتی در خرید کابل قدرت

1. محاسبه دقیق آمپراژ: حتماً جدول جریان مجاز کابل‌ها را بر اساس دما، عمق دفن، نوع عایق، و نصب (هوایی، زمینی، داخل داکت) بررسی کنید تا از گرم شدن و آسیب دیدن کابل جلوگیری شود.

2. ولتاژ نامی: کابل را بر اساس بالاترین ولتاژ سیستم خود انتخاب کنید (مثلاً کابل‌های فشار ضعیف ۰.۶/۱ کیلوولت برای شبکه‌های رایج).

3. انتخاب درست غلاف: برای نصب زمینی حتماً از کابل‌های مفتولی با غلاف ضخیم یا زره‌دار استفاده کنید.

4. استاندارد و اصالت کابل: خرید از برندهای معتبر و بررسی نشان استاندارد (ISIRI) حک شده روی غلاف، اولین گام برای تضمین کیفیت است.

با انتخاب کابل‌های قدرت استاندارد و مناسب از پارس تارا، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که زیرساخت برق صنعتی، UPS و خورشیدی شما با حداکثر ایمنی و راندمان، توان الکتریکی مورد نیاز را منتقل می‌کند.

---

سوالات متداول (FAQ) درباره کابل‌های برق

۱. تفاوت کابل افشان قدرت و کابل مفتولی زمینی در چیست؟

تفاوت اصلی در انعطاف‌پذیری است. کابل افشان به دلیل هادی رشته‌ای، انعطاف بالایی دارد و برای اتصالات متحرک و کوتاه مناسب است. کابل مفتولی (خشک) به دلیل هادی سخت‌تر، استحکام مکانیکی بیشتری دارد و برای نصب ثابت، دفن در زمین و سینی‌های کابل ارجح است.

۲. کابل XLPE چه برتری نسبت به PVC دارد؟

عایق XLPE (پلی اتیلن شبکه‌ای) مقاومت حرارتی بسیار بالاتری دارد و می‌تواند تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند (در مقابل ۷۰ درجه برای PVC). این عایق در برابر اشعه UV (برای کاربردهای خورشیدی) و مواد شیمیایی مقاوم‌تر است و برای جریان‌دهی بیشتر در سایز یکسان، ایمن‌تر است.

۳. منظور از کابل ۳x70+35 چیست؟

این مشخصات نشان‌دهنده یک کابل ۵ کور است:

• ۳x70: سه کور با سطح مقطع ۷۰ میلی‌متر مربع برای فازها (R, S, T).

• +35: یک کور با سطح مقطع ۳۵ میلی‌متر مربع برای سیم نول.

• (معمولاً کور ارت به صورت مجزا در شمارش کابل‌ها محاسبه می‌شود، اما در این نام‌گذاری رایج، کابل ۴ کور یا ۵ کور را با این مشخصات می‌شناسند).

۴. آیا می‌توان در زیر زمین از کابل آلومینیومی استفاده کرد؟

بله، استفاده از کابل آلومینیومی زمینی برای انتقال قدرت رایج است، به خصوص در سایزهای بالا و فواصل طولانی. نکته کلیدی، اطمینان از اتصالات صحیح و استاندارد (با کابلشوهای مناسب) برای جلوگیری از اکسیداسیون آلومینیوم و ایجاد مقاومت است.

۵. آیا می‌توان از کابل برق به عنوان کابل کنترل استفاده کرد؟

خیر. کابل‌های قدرت برای انتقال جریان‌های بالا طراحی شده‌اند و معمولاً محافظ (شیلد) در برابر نویز ندارند. برای انتقال سیگنال‌ها و فرمان‌های کنترلی در محیط‌های صنعتی، باید از کابل‌های تخصصی فرمان و شیلددار استفاده کرد.