ترمینال شاخه‌ای و کانکتور فشاری (سیم‌گیر خانگی)

راهنمای جامع انتخاب و خرید ترمینال شاخه‌ای و کانکتور فشاری (سیم‌گیر)

در دنیای سیم‌کشی، به ویژه در کاربردهای خانگی، روشنایی، سیستم‌های صوتی و جعبه‌تقسیم‌های عمومی، دو محصول ترمینال شاخه‌ای و کانکتور فشاری (Push Wire Connector) نقش حیاتی در ایجاد اتصالات ایمن و سازمان‌یافته ایفا می‌کنند. این محصولات جایگزین‌های مطمئن و مدرن برای روش‌های غیراصولی گذشته هستند.

۱. ترمینال شاخه‌ای (Terminal Strips)

ترمینال شاخه‌ای، که به آن ترمینال باریک یا ترمینال پلاستیکی نیز می‌گویند، از رایج‌ترین انواع کانکتور در سیم‌کشی ساختمان و تابلوهای برق عمومی است.

ساختار و نحوه عملکرد

• بدنه عایق: از پلاستیک (PVC نرم یا پلی‌کربنات نسوز) ساخته شده و دارای چندین سلول (معمولاً ۱۲ سلول) است که به صورت زنجیروار به هم متصل‌اند و به راحتی با کاتر یا چاقو می‌توان آن‌ها را به تعداد دلخواه (مثلاً ۲ تایی، ۳ تایی) جدا کرد.

• مغزی (هادی): درون هر سلول یک لوله برنجی یا مسی قرار دارد که وظیفه انتقال جریان را بر عهده دارد. در دو سر این لوله، پیچ‌های فلزی قرار دارند.

• نحوه اتصال: سیم‌های لخت شده از دو طرف وارد لوله مغزی شده و با سفت کردن پیچ‌ها، محکم در جای خود ثابت می‌شوند.

مزایای ترمینال شاخه‌ای

• اتصال محکم: پیچ‌ها فشار زیادی را برای اتصال سیم‌ها فراهم می‌کنند.

• قابلیت باز و بسته شدن: به راحتی می‌توان سیم‌ها را از ترمینال جدا کرد و تغییرات لازم را اعمال نمود.

• عایق‌بندی کامل: بدنه پلاستیکی، محل اتصال را کاملاً عایق کرده و از تماس تصادفی جلوگیری می‌کند.

• پذیرش سیم‌های مختلف: می‌تواند سیم‌های مفتولی و افشان (با وایرشو) را به هم متصل کند.

• نظم‌دهی: به منظم شدن سیم‌کشی در جعبه‌های تقسیم کمک می‌کند.

جنس و کیفیت (بدنه و مغزی)

• بدنه:

  • PVC نرم: انعطاف‌پذیر، ارزان‌تر، اما مقاومت حرارتی پایین‌تری دارد.

  • پلی‌کربنات/پلی‌آمید (نسوز): سخت‌تر، شفاف یا نیمه‌شفاف، مقاومت حرارتی و مکانیکی بسیار بالاتر، خودخاموش‌شونده (نسوز). برای ایمنی بالاتر، این نوع توصیه می‌شود.
    
    

• مغزی (هادی):

  • برنج باکیفیت: بهترین گزینه با رسانایی عالی و مقاومت در برابر هرز شدن رزوه پیچ. (محصولات پارس تارا)

  • مغزی آهنی (بی‌کیفیت): رسانایی پایین، زنگ‌زدگی و آسیب‌پذیری رزوه. (به هیچ وجه توصیه نمی‌شود).

راهنمای سایزبندی

ترمینال‌های شاخه‌ای بر اساس حداکثر سطح مقطع سیمی که می‌توانند بپذیرند (بر حسب میلی‌متر مربع) سایزبندی می‌شوند.

سایز ترمینال (نمره)	مناسب برای سیم‌های تا سایز (mm²)	کاربرد رایج
۴	تا ۴ (معمولاً ۱.۵ و ۲.۵)	اتصالات روشنایی، لوستر، کلید و پریز
۶	تا ۶ (معمولاً ۲.۵ و ۴)	سیم‌کشی جعبه تقسیم، کولر گازی کوچک
۱۰	تا ۱۰ (معمولاً ۴ و ۶)	اتصالات پرمصرف‌تر، ورودی‌های فرعی
۱۶	تا ۱۶ (معمولاً ۱۰)	کابل‌های ورودی واحدها، تجهیزات نیمه‌صنعتی
۲۵	تا ۲۵ (معمولاً ۱۶)	اتصالات اصلی‌تر و سنگین‌تر
۳۵	تا ۳۵ (معمولاً ۲۵)	کابل‌های اصلی، اتصالات صنعتی سبک

۲. کانکتور فشاری (Push Wire Connector)

کانکتورهای فشاری، نسل جدیدی از اتصالات سیم هستند که به سرعت فوق‌العاده بالا و سهولت نصب معروف‌اند. این نوع "فشاری" با نوع "فشاری ریلی" متفاوت است و عمدتاً به صورت انفرادی یا در جعبه‌تقسیم‌های کوچک استفاده می‌شود.

ساختار و نحوه عملکرد

• بدنه عایق: معمولاً از پلی‌کربنات شفاف یا نیمه‌شفاف ساخته شده و دارای چندین ورودی (۲، ۳، ۴، ۵ راه) است.

• مکانیزم اتصال: در داخل هر ورودی، یک فنر فلزی محکم قرار دارد. سیم مفتولی لخت شده مستقیماً و با فشار دست وارد سوراخ می‌شود و فنر آن را محکم در جای خود نگه می‌دارد. برای سیم‌های افشان نیز مدل‌های خاصی وجود دارد که دارای اهرم آزادسازی هستند.

• مدل‌های رایج:

  • سوکت فشاری سیم (WAGO-style): معروف‌ترین نوع با ورودی‌های چندگانه (۲، ۳، ۵ راه) و بدنه شفاف.

  • ترمینال فشاری سیم (Compact Splicing Connector): دارای اهرم‌های کوچک نارنجی رنگ برای باز و بسته کردن فنر، که استفاده از آن را برای سیم‌های افشان نیز ایمن می‌کند.

مزایای کانکتور فشاری

• سرعت نصب بی‌نظیر: تنها با فشار دست، سیم متصل می‌شود (بدون نیاز به پیچ‌گوشتی یا ابزار).

• ایمنی و قابلیت اطمینان: اتصال فنری بسیار محکم و مقاوم در برابر لرزش ایجاد می‌کند.

• کوچک و فشرده: فضای بسیار کمی را اشغال می‌کند.

• قابلیت تست: معمولاً دارای یک سوراخ تست برای اندازه‌گیری ولتاژ بدون باز کردن اتصال هستند.

• مشاهده وضعیت سیم: در مدل‌های شفاف، می‌توان از اتصال صحیح سیم اطمینان حاصل کرد.

کاربرد کانکتورهای فشاری

• اتصالات روشنایی (هالوژن، پنل‌های LED)

• سیم‌کشی پریزها و کلیدها

• انشعاب‌گیری در جعبه‌های تقسیم

• سیم‌کشی سیستم‌های صوتی و تصویری (در مواردی)

نکات مهم در نصب و انتخاب

• وایرشو برای سیم افشان: برای ترمینال شاخه‌ای، سیم افشان را حتماً وایرشو بزنید. برای کانکتورهای فشاری، فقط مدل‌های دارای اهرم (اهرمی) برای سیم افشان مناسب‌اند.

• طول لخت کردن سیم: سیم باید به اندازه مناسب (مطابق دستور سازنده) لخت شود تا هادی کاملاً داخل ترمینال یا کانکتور قرار گیرد و قسمت لخت بیرون نماند.

• تست کشش: پس از نصب، سیم را به آرامی بکشید تا از محکم بودن اتصال اطمینان حاصل کنید.

• پرهیز از مخلوط کردن (مس و آلومینیوم): هرگز سیم مسی و آلومینیومی را با این ترمینال‌ها به هم متصل نکنید.

با انتخاب ترمینال‌های شاخه‌ای باکیفیت و کانکتورهای فشاری مطمئن از پارس تارا، سیم‌کشی‌های خود را استاندارد، ایمن و کارآمد انجام دهید.

سوالات متداول (FAQ) درباره ترمینال شاخه‌ای و کانکتور فشاری

۱. تفاوت اصلی ترمینال شاخه‌ای با کانکتور فشاری در چیست؟

تفاوت اصلی در مکانیزم اتصال و سرعت نصب است. ترمینال شاخه‌ای از پیچ برای محکم کردن سیم استفاده می‌کند و قابلیت پذیرش طیف وسیع‌تری از سیم‌ها را دارد. کانکتور فشاری از فنر استفاده می‌کند، بسیار سریع‌تر و بدون نیاز به ابزار سیم را متصل می‌کند، اما معمولاً برای سیم‌های مفتولی یا افشانِ وایرشو زده شده (در مدل‌های اهرمی) مناسب است.

۲. آیا می‌توان از کانکتورهای فشاری برای اتصال سیم‌های اصلی ورودی خانه استفاده کرد؟

برای سیم‌های اصلی و پرجریان ورودی خانه (مثلاً کابل اصلی ۲۵ یا ۳۵ میلیمتر مربع)، استفاده از کانکتورهای فشاری کوچک توصیه نمی‌شود. این کانکتورها بیشتر برای انشعابات فرعی، روشنایی و سیم‌های با جریان متوسط طراحی شده‌اند. برای کابل‌های اصلی بهتر است از ترمینال‌های شاخه‌ای با نمره بالا یا کابلشو و جمپر استفاده شود.

۳. آیا ترمینال شاخه‌ای نیاز به وایرشو برای سیم افشان دارد؟

بله، برای سیم‌های افشان (چند رشته)، حتماً باید از وایرشو استفاده کنید تا رشته‌های سیم زیر پیچ له نشوند و اتصال محکم و ایمنی ایجاد شود. برای سیم‌های مفتولی (تک رشته) نیازی به وایرشو نیست.

۴. آیا کانکتورهای فشاری در برابر رطوبت مقاوم هستند؟

کانکتورهای فشاری استاندارد، مانند ترمینال‌های شاخه‌ای، آب‌بندی (Waterproof) نیستند. برای استفاده در محیط‌های مرطوب یا فضای باز، باید آن‌ها را داخل یک جعبه تقسیم استاندارد با درجه حفاظت IP مناسب قرار دهید.

۵. چگونه سیم را از کانکتور فشاری (بدون اهرم) خارج کنیم؟

در کانکتورهای فشاری بدون اهرم (برای سیم مفتولی)، معمولاً باید سیم را با حرکت چرخشی و همزمان با کشیدن بیرون آورد. برخی مدل‌ها نیز دارای یک سوراخ کوچک برای وارد کردن پیچ‌گوشتی ریز هستند تا فنر را آزاد کنند. در مدل‌های اهرمی، با بالا کشیدن اهرم، سیم آزاد می‌شود.